Werken met je handen versus digitaal

Digitalisering van het onderwijs. Er is veel over te doen en, net als bij veel maatschappelijke kwesties zijn er voor- en tegenstanders. Aan de ene kant zijn er de mensen die het onzin vinden. Zij geloven dat de breinontwikkeling van een jong kind al die snelle informatie niet goed verwerken kan. Het zou ten koste gaan van het concentratievermogen van onze kinderen. Aan de andere kant heb je de voorstanders, die het idee van de zogeheten ‘Steve Jobs’ scholen op handen en voeten dragen. Volgens hen ontwikkelt een kind bepaalde vaardigheden juist sneller met een Ipad.

De digitaliseringskwestie brengt dus een hoop interessante vraagstukken met zich mee. Want naast het feit dat het invloed op de ontwikkeling van een kind heeft, rijst ook de vraag; willen we wel dat onze kinderen zoveel worden blootgesteld aan een constante stroom van informatie en (digitale) input. Wanneer werken kinderen nog met hun handen bijvoorbeeld? Wanneer komen kinderen nog in de natuur? En als de digitalisering van het onderwijs niet is tegen te houden, moeten we dan ter compensatie niet op zoek naar nieuwerwetse speeloplossingen voor in de klas?

De paradox: beschermen en vrijheid geven

Of je nou voor of tegen bent; de digitalisering van het onderwijs lijkt niet tegen te houden. En ook ouders laten hun kinderen spelen op smartphones en Ipads. Toch moeten we in een samenleving die zo steunt op de digitale wereld onze kinderen behoeden voor alle input die zij binnen krijgen via telefoons, ipads of laptops. Zo vindt ook Daan Roovers, die in een podcast met Kennisnet het belang benadrukt van het ‘beschermt’ opvoeden van je kind.
“Wij – volwassenen en kinderen – leven in een zeer prikkelrijke omgeving, waarin we redelijk passief zijn. Daar bedoel ik mee: we reageren op de prikkels die op ons afkomen. Denk aan internet. Dat is in ‘het bos’ precies omgekeerd; iets wat Rousseau toejuicht. Hij vindt het belangrijk dat de kindertijd zo leeg mogelijk is en dat er zo weinig mogelijk gebeurt. Verspilde tijd is de beste tijd die er is.” Zo stelt Roovers.
Roovers stelt hiermee ook een paradox aan: die van het beschermen en vrijheid geven. “Wat het ingewikkeld maakt is dat je kinderen weg wilt houden bij moderne media, met toegang tot heel veel informatie, maar tegelijkertijd kinderen ook wilt opvoeden tot verantwoordelijke burgers die in vrijheid om kunnen gaan met al die informatie.”

Hoewel Roovers zich met dit paradox volledig op de opvoeding en de oneindigheid van het internet focust zien wij hier vele overeenkomsten met het onderwijs in. Ook daar is een vraag hoe ver moet worden gegaan met digitalisering. Aan de ene kant kan er worden onderbouwd dat de digitalisering binnen het klaslokaal positieve gevolgen zal hebben voor de ontwikkeling van kinderen. Aan de andere kant kan het ook te ver gaan. Kinderen zouden niet enkel achter een laptop, smartphone of Ipad moeten zitten. Ontwikkelingen maken ze door, door te doen en te creëren.

Wat kinderen leren door te werken met hun handen

Dat kinderen spelenderwijs snel leren kunnen wij niet vaak genoeg roepen. En dat is precies wat wij denken dat het onderwijs nodig heeft; nieuwe speelmogelijkheden die zijn aangepast aan de maatschappij van nu. Er wordt veel aandacht gegeven aan digitale ontwikkelingen, aan het geven van informatie. Maar missen we hiermee niet een stap?
Kinderen spelen minder buiten dan vroeger, kinderen creëren steeds minder met hun handen dan vroeger en, niet geheel onbelangrijk; dit lijdt ertoe dat kinderen zich minder snel ontwikkelen dan vroeger. Dit lijkt vergezocht, maar is het niet. Onze kinderen krijgen meer input en worden sneller overprikkeld.

Roovers vertelt dit gegeven aan de hand van het boek ‘Emile, of over opvoeding’ van verlichtingsfilosoof en schrijver Jean-Jacques Rousseau. Vanuit de kern van het boek (een kind moet beschermt opgevoegd worden) haalt Roovers het feit erbij dat kinderen tegenwoordig sneller overprikkeld zijn. Er zijn minder momenten dat ze ‘verspilde tijd’ hebben. Tot ‘verspilde tijd’ behoren bezoekjes aan het bos, het strand en spelen. Terwijl, zo stelt Roovers, dit het moment is dat kinderen het meeste leren.

Combineer en maak creativiteit mogelijk

Zowel voor- als tegenstanders van de digitalisering zullen niet ontkennen dat digitale apparaten als laptops, smartboards en Ipads bepaalde voordelen met zich meebrengt. Zo kan het voor kinderen met een leerachterstand super handig zijn om bepaalde trajecten te volgen die afwijken van dat van zijn/ haar klasgenootjes.

Wat dus perfect zou zijn, is als de digitalisering hand in hand kan gaan met het werken met je handen. Door ook hier meer ruimte voor te geven in het leven van kinderen kunnen kinderen de vruchten plukken van de digitale mogelijkheden in haar omgeving, alsmede vrijgelaten worden om te bouwen, creëren, fantaseren en te spelen. Op deze manier kan de ‘verspilde tijd’ waar Roovers over praat worden teruggegeven aan onze kinderen. Voor onze kinderen is het dus niet alleen tijd om de leermethoden aan te passen op de huidige maatschappij, ook de manier waarop zij spelen kan voor een groot deel bijdragen aan de ontwikkeling van het kind. Hierbij komen nieuwe speelmogelijkheden binnen zowel het onderwijs als thuis kijken.